Pomocy społecznej udziela się w szczególności z powodu (art. 7 ustawy o pomocy społecznej):
– ubóstwa,
– sieroctwa,
– bezdomności,
– bezrobocia,
– niepełnosprawności,
– długotrwałej lub ciężkiej choroby,
– przemocy w rodzinie,
– potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi,
– potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
– bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
– trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczpospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,
– trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
– alkoholizmu lub narkomanii,
– zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
– klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Prawo do świadczeń przysługuje osobom i rodzinom, których posiadane dochody nie przekraczają kryteriów dochodowych, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z w/ w okoliczności.
W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.
Kryterium dochodowym dla osoby samotnie gospodarującej jest dochód nie przekraczający kwoty 776 zł, natomiast dla osoby w rodzinie – kwota 600 zł (art. 8 ustawy). Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć kwoty uprawniające do zasiłków okresowego i celowego.
Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń (art. 13 ustawy o pomocy społecznej). Do skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stosuje sie powyższego artykułu. Osoby takie maja prawo do uzyskania pomocy (ustawa z dnia 7 września 2007r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego , art. 5a)